İstanbul’un en güzel camileri genel olarak Tarihi Yarımada’da bulunur. Ayrıca Boğaziçi kıyılarında birbirinden güzel geç dönem camileri vardır. Boğaz kıyısındaki camilerin çoğu Beyoğlu, Beşiktaş ve Üsküdar gibi semtlerde konumlanır.
İstanbul’daki camilerin büyük bir kısmı 15. ve 19. yüzyıllar arasında inşa edilmiş Osmanlı dönemi yapılarıdır. Bu camiler aynı zamanda imparatorluğun zaman içindeki dönüşümünü de bize gösterir.
Erken dönem Osmanlı camileri “Klasik Osmanlı Mimarisi” ile inşa edilirken, geç dönem camileri Barok ve Neo-Klasik mimariden esinlenmiştir. Klasik dönemin baş mimarı Mimar Sinan, geç dönem mimarları ise Balyan ailesidir.
Bu makalede, İstanbul’un Tarihi Yarımada (Sultanahmet yakınında), Beyoğlu, Beşiktaş (Boğaz’ın Avrupa kıyıları) ve Üsküdar’da (Boğaz’ın Asya kıyıları) bulunan en ünlü camilerini bulabilirsiniz.
İçerik Listesi
İstanbul’un En Güzel Camileri 2023
İstanbul’un en güzel tarihi camileri ekseriyetle Tarihi Yarımada’da bulunuyor. Bunlar Mimar Sinan‘ın öncüsü olduğu klasik mimari özelliklerine sahip. Ancak Boğaz kıyılarında da Osmanlı’nın son dönemindeki Avrupai mimariye sahip camiler var. İstanbul’da bir turist rehberi olarak sizlere bu güzel camileri gezerken ihtiyaç duyacağınız temel bilgileri vermeye çalışacağım.
1. Ayasofya
Ayasofya, 1500 yıllık tarihi ile İstanbul’un en önemli tarihi eseri. Yapı, Bizans döneminde kilise olarak inşa edilmişti. 900 yıl kilise olarak kalan Ayasofya, 15. yüzyılda camiye çevrildi.
Ayasofya, tarih boyunca İstanbul’un en saygın ibadet yeri olagelmiştir. Bizans döneminde Konstantinopolis’in ana kilisesi, Osmanlı döneminde ise İstanbul’un protokol camii olarak varlığını sürdürmüştür.
Cumhuriyet döneminde uzun süre müze olarak hizmet veren Ayasofya, 2020 yılı itibari ile tekrar camiye çevrilmiştir. Ayasofya hem mimari özellikleri hem de manevi değeri ile İstanbul’un en güzel camileri listemizde ilk sırada yer almaktadır.
2. Sultanahmet Camii
Sultanahmet Camii, İstanbul’un Sultanahmet semtinde bulunur ve Sultan Ahmed Camii olarak da bilinir. 17. yüzyıldan kalma cami, İstanbul’un en ünlü tarihi eserlerinden biridir.
Sultanahmet Camii, dışarıdan bakıldığında ismi hakkında hiçbir ipucu vermez. Ancak içeri girdiğinizde duvarlarda mavi renkli İznik çinilerini görürsünüz. Buradaki İznik çinileri, Osmanlı çini sanatının zirvesini temsil eder.
3. Süleymaniye Camii
Süleymaniye Camii, Tarihi Yarımada’nın ortasında bir tepe üzerinde yer alır ve şehre hakimdir. Harika bir Boğaz ve Haliç manzarasına sahip olan cami, aynı zamanda İstanbul’un en büyük camisidir.
Süleymaniye Camii’ni önemli kılan özelliklerinden biri de Osmanlı İmparatorluğu’nun en ünlü hükümdarı Kanuni Sultan Süleyman için inşa edilmiş olmasıdır. Camiyi yapan kişi, Osmanlı tarihinin en usta mimarı olan Mimar Sinan’dır.
4. Fatih Camii
Fatih Camii, Tarihi Yarımada’nın kalbinde yer almaktadır. İstanbul’daki ilk Osmanlı padişahı olan Fatih Sultan Mehmed‘e ithaf edilen caminin tarihi 15. yüzyıla kadar uzanıyor.
Fatih Camii, Bizans döneminde şehrin ikinci büyük kilisesi olan Kutsal Havariler Kilisesi‘nin temelleri üzerinde yükseliyor. Yakın zamanda restore edilen cami oldukça şık bir iç dekorasyona sahiptir.
5. Bayezid Camii
Bayezid Camii, İstanbul’un en kalabalık meydanlarından biri olan Beyazıt Meydanı’nda yer almaktadır. Kapalıçarşı ve İstanbul Üniversitesi’ne komşu olan cami, Fatih Sultan Mehmed’in oğlu II. Bayezid’e ithaf edilmiştir.
Beyazıt Camii, Osmanlı’nın İstanbul’da yaptırdığı ilk saray olan Eski Saray’ın yanında inşa edilmiştir. Osmanlı mimarisinin zirve yılları olan Klasik Dönem’den önce yapılmış en görkemli camidir.
6. Yavuz Selim Cami
Yavuz Selim Camii, eski İstanbul’un siluetini şekillendiren yapılardan biridir. Cami, son yılların yükselen turistik semtleri olan Fener ve Balat‘a yakın bir konumdadır. İstanbul’un 7 tepesinden birinin üzerinde yükselen cami, Haliç manzaralıdır.
Yavuz Sultan Selim sadece sekiz yıl hüküm sürmesine rağmen Osmanlı İmparatorluğu‘nun sınırlarını üç katına çıkarmıştı. Bu dönemde kutsal şehirler olan Mekke, Medine ve Kudüs’ü aldı. Kanuni Sultan Süleyman’ın selefi Sultan Selim, oğluna büyük bir miras bıraktı.
7. Mihrimah Sultan Camii
Mihrimah Sultan Camii, İstanbul’un ünlü kara surlarının çok yakınında yer almaktadır. 16. yüzyılda inşa edilen cami, Kanuni Sultan Süleyman‘ın kızı Mihrimah’a ithaf edilmiştir.
İstanbul’un kara surlarının yanındaki Mihrimah Sultan Camii boyutlarıyla oldukça etkileyici. Ancak Osmanlı döneminin en üretken mimarı Mimar Sinan tarafından yaptırılan cami, Mihrimah Sultan’a ithaf edilen tek cami değil.
Mihrimah Sultan, Anadolu yakasında Üsküdar semtinde bir cami daha yaptırmıştı. Bu cami, Edirnekapı’daki camiden daha küçüktür ve Üsküdar vapur iskelesine çok yakındır.
8. Küçük Ayasofya Camii
Küçük Ayasofya Camii, Sultanahmet’e çok yakın olmasına rağmen nispeten az bilinen bir tarihi eserdir. Özünde bir Bizans kilisesi olan Küçük Ayasofya’nın orijinal adı Sergios ve Bakhos Kilisesi‘dir.
Bizans İmparatorluğu‘nun en ünlü hükümdarı İmparator Justinianus döneminde inşa edilen bu yapı, Ayasofya gibi 1500 yıllık bir tarihe sahip. Ayasofya’yı inşa eden mimarlardan biri olan Anthemius, bu kilisede devrim niteliğinde bir mimari üslup kullanmıştır.
Osmanlı döneminde camiye çevrilen yapı, Ayasofya’ya benzerliğinden dolayı Küçük Ayasofya Camii adını almıştır. Yapının duvarlarındaki Bizans oymaları halen görülebilmektedir.
9. Kariye Camii
Kariye Camii, Tarihi Yarımada’nın batısında, surların eteğinde yer almaktadır. Bu yapı, Bizans döneminde Chora olarak bilinen manastırın kilisesiydi.
Chora Kilisesi, Osmanlı döneminde Kariye Camii adıyla hizmet vermiştir. Cumhuriyet döneminde müze olan yapı, 2020 yılında tıpkı Ayasofya gibi tekrar camiye çevrilmiştir.
Kariye Camii’nin en dikkat çekici özelliği Bizans dönemine ait en güzel mozaiklere sahip olmasıdır. Kariye’nin mozaik koleksiyonu Ayasofya’dan çok daha zengindir.
10. Nuruosmaniye Camii
Nuruosmaniye Camii, Kapalıçarşı’nın ana girişinin hemen yanında yer almaktadır. Bu zarif cami, Osmanlı İmparatorluğu’nda Barok etkisinin görülmeye başladığı 18. yüzyılda inşa edilmiştir.
Nuruosmaniye Camii, klasik dönem mimarisinin yerini modern mimariye bıraktığı geçiş dönemini temsil etmektedir. Sultanahmet’ten Kapalıçarşı’ya uzanan lüks mağazalarla dolu Nuruosmaniye Caddesi, adını bu camiden alıyor.
Kapalıçarşı’da alışverişe gidenlerin çoğu bu caminin avlusundan geçer, ancak yapının içini gezmez. Ancak Nuruosmaniye Camii, zarif iç dekorasyonu ile İstanbul’un en iyi camilerinden biridir.
11. Yeni Cami
Yeni Cami, İstanbul’un tarihi bölgesinin ulaşım merkezi olan Eminönü’nde yer almaktadır. Yeni Cami, İstanbul’un ünlü tarihi alışveriş yeri Mısır Çarşısı’nın bitişiğindedir.
Yeni Cami’nin inşasına ilk olarak Safiye Sultan tarafından başlanmış olsa da, kendisinin zamansız ölümü üzerine inşaat yarım kalmıştır. Caminin inşası, 17. yüzyılda Valide Turhan Sultan tarafından tamamlanmıştır.
Osmanlı döneminde camilerin hemen yanına bakım masraflarını karşılamak için çarşı yapılırdı. Böylece Yeni Cami ve Mısır Çarşısı aynı külliyenin parçası olarak tasarlandı.
Bugün Yeni Camii ve Mısır Çarşısı’nın önündeki meydan gün boyu insanlarla dolu. Eminönü’nün simgesi olan cami meydanındaki güvercinler ile ünlüdür.
12. Şehzade Camii
Şehzade Camii, 16. yüzyılda Sultan Süleyman’ın oğlu Şehzade Mehmed için yaptırılmıştır. Süleyman bu camiyi küçük yaşta su çiçeğinden ölen çok sevdiği oğlu için yaptırmıştır.
Bazı tarihçilere göre Sultan Süleyman aslında bu camiyi kendisi için tasarlanmıştı. Ancak oğlu aniden ölünce onu buraya gömdü ve onun anısına adını Şehzade Camii olarak değiştirdi.
Caminin mimarı Mimar Sinan, Şehzade Camii için zaten elinden gelenin en iyisini yapmıştı. Sıra padişah için bir cami daha inşa etmeye gelince başarısını yeni camide aşmak zorunda kalacaktı. Böylece “kalfalık eserim” dediği Süleymaniye Camii’ni tasarladı.
13. Rüstem Paşa Camii
Rüstem Paşa Camii, Eminönü’nde Mısır Çarşısı’nın çok yakınında yer almaktadır. Hareketli alışveriş caddeleri arasında yer alan cami, yerli ve yabancı turistler tarafından genellikle gözden kaçırılmaktadır. Ancak bu cami tam anlamıyla gizli bir hazinedir.
Osmanlı döneminde saray, cami ve türbe inşaatları zirve döneminde (16. yüzyıl) hız kazanmıştı. Bu dönemde en önemli süsleme unsuru çinidir. İznik Çinileri de en yüksek kaliteyi temsil ediyordu.
Rüstem Paşa Camii, İznik çinilerinin en güzel örnekleriyle süslenmiştir. Bu nedenle İstanbul’daki camiler arasında özel bir yere sahiptir. Sanat tarihi ile ilgilenenlerin bu gizli mücevheri görmeleri şiddetle tavsiye edilir.
14. Eyüp Sultan Camii
Eyüp Sultan Camii, İstanbul’un en kutsal camisi olarak kabul edilir. İslam dininin önemli simalarından Ebu Eyyub el-Ensari’ye adanan cami, Eyüp semtinde, Haliç kıyısında bulunuyor.
Eyüp Sultan Camii aslında Osmanlı’nın fetihten sonra İstanbul’da yaptırdığı ilk camidir. Ancak orijinal cami depremde yıkıldığı için 18. yüzyılda yeniden inşa edildi.
Eyüp Sultan Camii bugünkü haliyle küçük boyutlara sahip olsa da önemi büyüktür. Ayrıca caminin kubbesi ve onu çevreleyen duvarlar, mükemmel orantılarıyla birçok büyük camiden daha etkileyicidir.
15. Laleli Camii
Laleli Camii, Tarihi Yarımada’nın en işlek semtlerinden birinde yer almaktadır. 17. yüzyılda Sultan III. Mustafa tarafından yaptırılan cami, Osmanlı klasik mimarisinin zirvesi olan Selimiye Camii’nden (Edirne) esinlenmiştir.
Selimiye Camii, Osmanlı döneminde onlarca cami tasarlayan Mimar Sinan’ın şaheseridir. Selimiye’nin alamet-i farikası olan sekizgen kasnağın üzerindeki kubbe burada da uygulanmıştır.
Osmanlı mimarisinin zirvesi olan Selimiye Camii’ni görmek için Edirne şehrine gidecek vaktiniz yoksa bu camiden fikir edinebilirsiniz. Ayrıca Laleli ilçesi son yıllarda açılan büyük otelleriyle İstanbul’da kalınacak en iyi yerler arasında yer alıyor.
16. Pertevniyal Valide Sultan Camii
Pertevniyal Valide Sultan Camii, Tarihi Yarımada’nın ulaşım merkezlerinden biri olan Aksaray’da bulunmaktadır. Barok yapısıyla cami, şu ana kadar bahsettiğimiz klasik Osmanlı camilerinden farklı bir görünüme sahip.
Cami, Barok, Neo Klasik ve Neo Gotik mimariyi harmanlayan bir görünüme sahiptir. Osmanlı’nın Batı etkisindeki bir mimariye sahip olduğu 19. yüzyılda inşa edilen cami, Balyan ailesi tarafından yaptırılmıştır.
Balyan ailesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son yüzyılında İstanbul’a birçok katkılarda bulunmuştur. Birkaç kuşak saray mimarı olarak çalışan aile, Osmanlı İmparatorluğu’nun modern dönem mimarisinde belirleyici olmuştur.
17. Sokullu Mehmed Paşa Camii
Sokullu Mehmed Paşa Camii, Osmanlı tarihinin en önemli devlet adamlarından biri tarafından yaptırılmıştır. Sokullu Mehmed Paşa, Sultan Süleyman döneminde Sadrazam olarak görev yapmıştı.
Dönemin ünlü mimarı Mimar Sinan’a yaptırılan cami oldukça engebeli bir arazide yükseliyor. Külliye, o dönemde şehrin en kalabalık yerleşim yerlerinden birinde inşa edilmiş ve aynı zamanda bir medrese idi.
Sokullu Mehmed Paşa Camii, en üst sıralarda yer alan Rüstem Paşa Camii gibi gizli bir mücevher. İstanbul’un en nadide İznik Çinileri bu iki camide bulunmaktadır. Ayrıca cami, muhteşem orantısıyla ziyaretçilerini kendine hayran bırakmaktadır.
18. Gül Camii
Gül Camii, son yılların en popüler semtlerinden biri olan Balat’ta yer almaktadır. Esasen 11. yüzyıldan kalma bir Bizans kilisesi olan Gül Camii, geç Bizans mimarisini yansıtır.
Bu yapı, Bizans döneminde İkonoklazm’a karşı çıkan dindar bir kadına (Theodosia) adanmıştır. Theodosia daha sonra Doğu Kilisesi tarafından şehitlikle onurlandırıldı. Aya Theodosia Kilisesi olarak adlandırılan yapı, insanlara şifa dağıttığına inanılan bir yermiş.
Bu cami, Fener Balat yürüyüş turunun duraklarından biridir. İstanbul’da turizm rotasının dışında kalan Cibali, Fener ve Balat semtleri oldukça zengin bir kültürel mirası barındırmaktadır. Turda bu cami gibi kendine özgü hikayeleri olan birçok yer görülebilir.
19. Arap Camii
Arap Camii, Karaköy’deki hırdavatçılar arasında saklı bir cennet. Bina aslen 13. yüzyılda Latinler tarafından inşa edilmiş bir Roma Katolik kilisesiydi. 15. yüzyılda Osmanlılar tarafından camiye çevrilmiştir.
Hem Bizans hem de Osmanlı dönemlerinde Haliç’in kuzey kıyısında İtalyan ticaret kolonileri vardı. Bunların arasında Cenevizliler, İstanbul’da Galata Kulesi ve Yoros Kalesi gibi eserler bırakmışlardır.
Bu kilise özünde Bizans döneminde Konstantinopolis Limanı’nda faaliyet gösteren Levantenlere aitti. Yapı, Orta Çağ gotik mimarisinin İstanbul’daki tek örneği olarak öne çıkıyor.
1400’lü yılların sonunda camiye çevrilen yapı, padişah tarafından İspanyol Engizisyonu’ndan kaçan Endülüs Araplarına tahsis edilmiş. Caminin adı da onlardan gelmektedir.
20. Kılıç Ali Paşa Camii
Kılıç Ali Paşa Camii, Tophane Tramvay Durağı’nın hemen yanında yer almaktadır. Cami, Osmanlı Devleti’nin en parlak yıllarındaki amirallerden biri olan Ali Paşa için yaptırılmıştır. İtalyan asıllı olan Ali Paşa, cesaretinden dolayı “Kılıç” lakabı almıştır.
Kılıç Ali Paşa Camii’nin en belirgin özelliği, Osmanlı mimarisindeki bir Bizans kilisesine en çok benzeyen iç mekana sahip olmasıdır. Bunun nedeni camiyi yaptıran amiralin Ayasofya hayranı olmasıdır.
Bu cami, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun tüm yapılarını tasarlayan usta mimar Mimar Sinan tarafından inşa edilmiştir. Caminin yanında İstanbul’un en iyi tarihi hamamları arasındaki Kılıç Ali Paşa Hamamı bulunmaktadır.
Bir İstanbullu olarak bu camii benim için özeldir. Ben kişisel listemde, İstanbul’un en iyi camileri arasında Kılıç Ali Paşa Camii’ni ilk beşe alıyorum. Çünkü caminin muazzam güzelliği her gittiğimde beni hayrete düşürüyor.
21. Nusretiye Camii
Nusretiye Camii, Karaköy ile Kabataş arasındaki tramvay hattı üzerinde yer almaktadır. Geç Osmanlı mimarisinin en zarif yapılarından biri olan cami barok mimariye sahiptir.
Nusretiye, İstanbul’daki camiler arasında en keskin barok çizgilere sahip olanıdır. Bunun nedeni ise Osmanlı Devleti’nde büyük reformlar yapan ve orduyu Batı düzeninde yeniden düzenleyen II. Mahmud tarafından yaptırılmış olmasıdır.
Mahmud, 1700’lü yıllarda Osmanlı Devleti’nin teknoloji ve askeri açıdan Batı’nın çok gerisinde olduğunu fark etti ve büyük bir yeniden yapılanmaya girişti. Bu batılılaşmanın izleri yaptırdığı caminin mimarisinde de görülmektedir.
22. Dolmabahçe Camii
Dolmabahçe Camii, 19. yüzyılda hüküm süren Sultan Abdülmecid’in annesine ithaf edilmiştir. Bezmialem Valide Sultan Camii olarak da bilinen cami, Dolmabahçe Sarayı‘nın hemen yanında yer almaktadır.
Dolmabahçe Camii, tek kubbeli bir cami ve bitişiğindeki kasırdan oluşmaktadır. Minareler, aynı zamanda caminin girişi olan köşke bitişiktir. Ayrıca bu minareler İstanbul’daki diğer camilere göre en ince minarelerdir.
23. Ortaköy Camii
Ortaköy Camii, Boğaz’ın en güzel noktalarından birinde yer almaktadır. Neo-klasik ve Barok unsurların ön plana çıktığı bir dış cepheye sahip olan cami, İstanbul’da Boğaz turu yapanlara harika bir manzara sunuyor.
Ortaköy Camii, “Büyük Mecidiye Camii” olarak da bilinir. Caminin içinden muhteşem bir boğaz manzarası var. Ayrıca caminin içindeki levhalardaki hat yazılarını bizzat padişah yaptırmıştır.
Ortaköy semtinden başlayıp Bebek’te biten bir yürüyüş, İstanbul’da yapılacak en güzel aktiviteler arasındadır. Bu rotada yürüyüşe çıkmadan önce İstanbul’un en güzel camileri arasında olan Ortaköy Camii’ni de ziyaret edebilirsiniz.
24. Beylerbeyi Camii
Beylerbeyi Camii, İstanbul Boğazı’nın Anadolu yakasının kıyılarını süslüyor. Beylerbeyi Sarayı‘nın yanında yer alan cami, 18. yüzyıldan kalma barok bir Osmanlı camisidir.
Beylerbeyi Camii’nin denize bakan kısmında büyük bir padişah mahfili bulunmaktadır. Diğer camilerden farklı olarak bu mahfil mihrabın hemen yanında yer almamaktadır. Mahfil, bir tiyatro sahnesi gibi caminin içini seyredebilecek konumdadır.
25. Çamlıca Camii
Çamlıca Camii listemizdeki en genç camidir. İstanbul’un Anadolu Yakası’nın en yüksek tepesi olan Çamlıca’da yer alan cami, yakın zamanda yapılmıştır. Boyutlarıyla dikkat çeken yapı, İstanbul’un birçok yerinden görülebiliyor.
Çamlıca Camii, modern zamanlarda inşa edilmiş olmasına rağmen, Osmanlı İmparatorluğu’nun klasik döneminin mimari özelliklerini taşır. Osmanlı mimarisinin en güzel özelliklerinin harmanlandığı cami görülmeye değerdir.
Son Söz
Tabii İstanbul’da bu listede olmayan birçok cami var. Ancak şehirde en çok ziyaret edilen camilerin neredeyse tamamını bu yazımızda bulabilirsiniz. Bu camilerin çoğu Tarihi Yarımada, Beyoğlu, Beşiktaş ve Boğaziçi semtlerinde bulunmaktadır.
Bu yazıda Doğan Kuban’ın Ottoman’s Istanbul adlı kitabından edindiğim bilgilerle bazı camilerin tarihi ve mimari özelliklerini derledim. İstanbul’un en güzel camileri yazısından sonra İstanbul’un en iyi müzeleri yazımız da ilginizi çekebilir.
İstanbul’un Tarihi Camileri by Serhat Engül
Leave a Reply